Soạn Trở về – Văn 12 Kết nối tri thức

* Trước khi đọc:

Câu 1: Bạn từng đọc một cuốn sách hay xem một bộ phim mà trong đó nhân vật chính phải trả qua một cuộc hành trình tưởng chừng vượt quá sức mình chưa? Chia sẻ cảm nhận của bạn về chặng cuối trong cuộc hành trình đó

– Trong loạt phim Harry Potter, Harry phải đối mặt với Chúa tể Voldemort, một pháp sư hắc ám với tham vọng thống trị thế giới phù thủy. Trên hành trình của mình, Harry đương đầu với vô số nguy hiểm và thử thách, nhưng cuối cùng anh đã thành công đánh bại Voldemort, giải cứu thế giới phù thủy.

– Frodo Baggins trong Chúa tể của những chiếc nhẫn phải đi một hành trình gian khổ đến Mordor để tiêu hủy Chiếc nhẫn Một. Hành trình của anh ta đầy rẫy những nguy hiểm và thử thách, nhưng cuối cùng anh ta đã thành công trong việc hoàn thành nhiệm vụ của mình.

– Luke Skywalker trong Chiến tranh giữa các vì sao phải trải qua một cuộc hành trình để trở thành một Jedi và đánh bại Đế chế Ác. Hành trình của anh ta cũng đầy rẫy những nguy hiểm và thử thách, nhưng cuối cùng anh ta đã thành công trong việc đánh bại Darth Vader và cứu lấy thiên hà.

Giai đoạn cuối của những hành trình như vậy thường là nơi diễn ra các thử thách cam go nhất mà nhân vật phải đối mặt. Điều này buộc họ phải vượt qua những nỗi sợ hãi và nghi ngờ lớn nhất của bản thân. Tuy nhiên, đó cũng là giai đoạn quan trọng nhất, nơi họ phát huy tối đa khả năng và tạo ra sự thay đổi lớn lao cho thế giới.

Câu 2: Nhan đề “Trở về” gợi cho bạn những suy nghĩ hay liên tưởng gì?

Nhan đề “Trở về” gợi lên hình ảnh về hành trình của cuộc đời, nơi mỗi người phải đối mặt với những thăng trầm và thất bại. Sau mỗi lần vấp ngã, con người lại đứng dậy và tiếp tục bước đi, không ngừng tiến lên. “Trở về” không chỉ thể hiện sự quay về sau những thử thách, mà còn thể hiện niềm tin vào cuộc sống và sự kiên trì của con người trong việc vượt qua khó khăn để tìm lại chính mình.

* Đọc văn bản

1. Không gian và thời gian khi ông lão trở về bến cảng được miêu tả như thế nào?

– Không gian: Khi ông lão trở về bến cảng, khung cảnh được miêu tả là tối tăm và tịch mịch. Không gian lạnh lẽo bởi những cơn gió và sóng biển, tạo cảm giác vắng lặng, tẻ nhạt và cô đơn.

– Thời gian: Thời điểm ông lão trở về là vào đêm khuya, khoảnh khắc giao thoa giữa ngày và đêm, mang đến sự tĩnh mịch và sâu lắng, tô đậm thêm cảm giác cô độc của ông lão trong hành trình của mình.

2.Chú ý tư thế nằm ngủ của nhân vật – một tư thế gợi liên tưởng đến hình ảnh Chúa Giê – su (Jesus) trên cây thập giá

Tư thế nằm ngủ của nhân vật là một ẩn dụ cho sự hy sinh, giống như hình ảnh Chúa Giê-su trên cây thập giá. Nó biểu tượng cho niềm tin, hy vọng và sự bình yên mà nhân vật đã đạt được sau những gian khổ trong hành trình của mình.

3.Lời nói và hành động của các ngư dân cho biết điều gì về cảm nhận của họ trước bộ xương con cá kiếm?

Lời nói và hành động của các ngư dân thể hiện sự ngạc nhiên và thán phục trước kích thước lớn của con cá kiếm: “Chưa bao giờ thấy con cá lớn như vậy”. Họ cũng bày tỏ sự tiếc nuối khi con cá không còn nguyên vẹn: “Đáng tiếc cho con cá”, đồng thời bày tỏ sự đồng cảm và khích lệ ông lão: “Ông lão đã làm rất tốt” và “Chúc ông may mắn trong những chuyến tiếp theo”. Những cảm nhận này vừa mang theo sự thán phục, tiếc nuối, đồng thời còn chứa đựng sự động viên và ủng hộ.

4.Chú ý ngôn ngữ đối thoại giữa ông lão và cậu bé

Ngôn ngữ đối thoại giữa ông lão và cậu bé mang tính chất đơn giản, mộc mạc, giúp tạo ra cảm giác gần gũi, chân thật cho người đọc. Chính nhờ sự giản dị trong lời thoại mà mối quan hệ giữa hai nhân vật trở nên thân thiết và gắn bó hơn, đồng thời phản ánh sâu sắc sự đồng cảm và tôn trọng giữa các thế hệ trong câu chuyện.

5.Giải thích tình huống hiểu lầm trong đoạn này

Trong đoạn văn này có hai hiểu lầm chính:

– Hiểu lầm về con cá kiếm: Mọi người không tin rằng một ông lão già yếu như Santiago có thể bắt được con cá kiếm to lớn như vậy.

– Hiểu lầm về ý nghĩa của chuyến đi: Nhiều người cho rằng những chuyến đi của ông lão không có mục đích, là vô nghĩa.

Những hiểu lầm này càng làm nổi bật hình ảnh ông lão Santiago, một con người kiên cường, bất khuất, không ngừng chiến đấu với khó khăn và thử thách để chứng minh khả năng và giá trị của bản thân.

6.Những hình ảnh được sử dụng trong đoạn kết của văn bản có gì đặc biệt?

– Hình ảnh con cá kiếm: Biểu tượng cho ước mơ lớn lao và sự nỗ lực không ngừng nghỉ của ông lão.

– Hình ảnh bộ xương cá kiếm: Thể hiện kết quả của hành trình gian khổ, dù ông lão đã mất đi phần lớn thành quả nhưng vẫn để lại dấu ấn rõ ràng.

– Hình ảnh cánh buồm rách tả tơi: Gợi lên sự mệt mỏi, kiệt sức sau những cuộc chiến đầy cam go.

– Hình ảnh ông lão mơ về con sư tử: Tượng trưng cho sức mạnh, khát vọng và niềm tin vẫn còn mãnh liệt trong tâm hồn.

Những hình ảnh trong đoạn kết được chọn lọc kỹ lưỡng, giàu sức gợi cảm và mang tính biểu tượng cao, giúp thể hiện sâu sắc chủ đề và ý nghĩa của tác phẩm.

* Sau khi đọc:

Nội dung chính: Hình ảnh ông lão đánh cá đơn độc, dũng cảm săn đuổi con cá lớn nhất đời là một biểu tượng về vẻ đẹp của ước mơ và hành trình gian khổ để biến ước mơ thành hiện thực. Sự chuyển hóa bức tranh với những nét trần trụi, chân thực, giản dị sang một lớp nghĩa hàm ẩn chính là sự thể hiện nguyên lý “tảng băng trôi”.

Câu 1: Theo bạn, đoạn trích Trở về có thể được chia làm mấy phần? Các phần có liên hệ với nhau như thế nào?

– Phần 1: Từ khởi đầu đến khi “mặt trời mọc” – Miêu tả cảnh ông lão trở về bến sau 84 ngày lênh đênh trên biển, phản ánh sự mệt mỏi nhưng kiên cường của ông.

– Phần 2: Từ đây đến khi “đã ngủ thiếp đi” – Tập trung vào cuộc trò chuyện giữa ông lão và Ma-nô-lin, thể hiện mối quan hệ thắm thiết và sự cảm thông giữa hai thế hệ.

– Phần 3: Phần còn lại – Mô tả phản ứng của mọi người khi nhìn thấy bộ xương cá kiếm, nhấn mạnh sự thán phục trước thành quả của ông lão.

Các phần này liên kết chặt chẽ với nhau, tạo thành một mạch truyện liền mạch, từ hành trình gian nan trở về đến sự đón nhận của mọi người, góp phần thể hiện ý nghĩa sâu sắc của câu chuyện về ước mơ, nỗ lực và sự kiên cường.

Câu 2: Cuộc đối thoại giữa Xan-ti-a-gô và Ma-nô-lin trong đoạn trích là cuộc đối thoại dài nhất trong tác phẩm Ông già và biển cả. Nội dung và hình thức cuộc đối thoại cho ta biết những gì về quan hệ giữa hai nhân vật?

– Nội dung cuộc đối thoại: Xoay quanh sự quan tâm và yêu thương mà ông lão dành cho cậu bé Ma-nô-lin, cùng với những lời động viên và khích lệ từ cậu bé dành cho ông lão. Cả hai thể hiện sự chia sẻ và thấu hiểu lẫn nhau.

– Hình thức cuộc đối thoại: Cuộc trò chuyện giữa Xan-ti-a-gô và Ma-nô-lin trong đoạn trích “Trở về” là một phần quan trọng, thể hiện sự gắn bó sâu sắc, niềm tin và sự ngưỡng mộ giữa hai thế hệ. Qua đó, họ chia sẻ những bài học quý giá về cuộc sống, về lòng kiên nhẫn và đam mê nghề đánh cá.

Cuộc đối thoại không chỉ phản ánh tình cảm chân thành mà còn làm nổi bật mối quan hệ gần gũi giữa hai nhân vật, đại diện cho sự truyền thụ kinh nghiệm và niềm tin giữa các thế hệ.

Câu 3: Nêu diễn biến tâm lí của nhân vật Xan-ti-a-gô trong đoạn trích

– Ban đầu: Ông lão cảm thấy mệt mỏi, kiệt sức và có phần thất vọng sau chuyến đi dài trên biển.

– Khi gặp Ma-nô-lin: Ông lão trở nên vui mừng và cảm thấy ấm áp nhờ sự quan tâm của cậu bé.

– Khi nhớ lại chiến công: Ông cảm thấy tự hào và kiêu hãnh về những gì mình đã đạt được.

– Cuối cùng: Xan-ti-a-gô rơi vào giấc ngủ, cảm thấy bình yên sau một hành trình đầy gian nan.

Diễn biến tâm lý này cho thấy sự chuyển biến từ kiệt quệ về thể chất và tinh thần đến cảm giác thỏa mãn, bình an khi được nhìn nhận và an ủi bởi người thân.

Câu 4: Trong đoạn trích, tác giả đã miêu tả hành động “khóc” của Ma-nô-lin bao nhiêu lần? Hãy lí giải về hành động này của nhân vật

Tác giả đã miêu tả hai lần hành động “khóc” của Ma-nô-lin trong đoạn trích:

– Lần 1: Ma-nô-lin khóc vì vui mừng khi thấy ông lão Xan-ti-a-gô trở về an toàn sau hành trình gian khổ.

– Lần 2: Cậu khóc vì cảm thấy tự hào về ông lão, người đã kiên cường vượt qua thử thách dù không còn giữ được con cá.

Hành động “khóc” của Ma-nô-lin thể hiện cảm xúc sâu sắc của cậu bé đối với ông lão, vừa là niềm vui khi ông trở về, vừa là sự ngưỡng mộ trước tinh thần và lòng kiên trì của Xan-ti-a-gô.

Câu 5: Trước bộ xương của con cá kiếm, các nhân vật Ma-nô-lin, nhóm ngư dân, chủ khách sạn và hai du khách đã có thái độ khác nhau như thế nào?

– Ma-nô-lin: Thán phục và hiểu biết. Cậu bé cảm nhận rõ sự to lớn của bộ xương cá và nhận thức được sức mạnh của thiên nhiên, đồng thời ngưỡng mộ ông lão.

– Nhóm ngư dân: Ngạc nhiên và thán phục. Họ ngạc nhiên trước kích thước khổng lồ của con cá và tỏ ra thán phục khả năng phi thường của ông lão.

– Chủ khách sạn: Thờ ơ và thực dụng. Ông ta không quan tâm đến sự vĩ đại của con cá mà chỉ nghĩ đến lợi nhuận.

– Hai du khách: Hiếu kỳ nhưng hoài nghi. Họ tò mò về bộ xương cá nhưng hoài nghi liệu ông lão có thực sự là người đã bắt được con cá hay không.

Những thái độ khác nhau này thể hiện các cách nhìn nhận khác nhau về sự vĩ đại và công sức của ông lão Xan-ti-a-gô.

Câu 6: Nêu đặc điểm của ngôn ngữ kể chuyện và ngôn ngữ đối thoại trong đoạn trích (chú ý liên hệ với “nguyên lí tảng băng trôi” của Hê-minh-uê)

– Ngôn ngữ kể chuyện: Giản dị, mộc mạc, giúp người đọc dễ tiếp cận nhưng vẫn khắc họa sinh động các sự kiện và tạo nhịp điệu cho câu chuyện.

– Ngôn ngữ đối thoại: Tự nhiên và thể hiện cảm xúc chân thực, tạo ra sự gắn kết giữa các nhân vật.

-Liên hệ với “nguyên lý tảng băng trôi”: Ngôn ngữ kể chuyện và đối thoại được viết theo phong cách cô đọng và hàm ý, mở ra nhiều tầng nghĩa tiềm ẩn để người đọc tự suy ngẫm. Theo “nguyên lý tảng băng trôi” của Hemingway, chỉ có phần bề mặt được miêu tả trực tiếp, còn nội dung sâu xa được ẩn giấu dưới những chi tiết bề nổi, tạo chiều sâu cho tác phẩm và khuyến khích người đọc khám phá ý nghĩa sâu sắc hơn.

Câu 7: Theo bạn, đoạn kết truyện có thể gợi mở những ý nghĩa và liên tưởng gì?

Theo tôi, đoạn kết truyện gợi mở nhiều ý nghĩa và liên tưởng như:

– Vòng lặp luân hồi của cuộc sống: Hành trình của ông lão, dù thất bại hay thành công, cũng giống như một chu kỳ không ngừng của cuộc sống, nơi con người luôn phải đối mặt với những thử thách mới.

– Ca ngợi sự kiên cường: Đoạn kết tôn vinh tinh thần kiên cường, dũng cảm của con người trong việc vượt qua thiên nhiên khắc nghiệt và những khó khăn không lường trước.

– Khát vọng và sự bất khuất: Nó cũng gợi lên sự liên tục của ước mơ, khát vọng không bao giờ tắt và lòng kiên trì của ông lão trong việc theo đuổi mục tiêu của mình.

Những ý nghĩa này nhấn mạnh triết lý về cuộc sống và sự đấu tranh bền bỉ của con người trước thiên nhiên và số phận.

Câu 8: Chuyến đi của Xan-ti-a-gô có phải là một chuyến đi thất bại hay không? Tại sao? Nếu coi nhân vật Xan-ti-a-gô là một biểu tượng, thì theo bạn, đó là biểu tượng của điều gì?

– Chuyến đi của Xan-ti-a-gô có thể được xem là thất bại về mặt kết quả khi ông không bắt được con cá nào, nhưng về mặt tinh thần, đó lại là một thành công lớn. Ông đã vượt qua giới hạn của bản thân và chiến thắng chính mình.

– Nếu coi Xan-ti-a-gô là một biểu tượng, theo tôi, ông tượng trưng cho sức mạnh của sự kiên trì, lòng dũng cảm và khả năng vượt qua những khó khăn để chiến thắng bản thân mình.

Câu 9: Trong tiểu thuyết Ông già và biển cả, khi miêu tả nhân vật Xan-ti-a-gô một mình giữa biển khơi, Hê-minh-uê đã viết: “Ông lão biết rằng không ai phải cô đơn nơi biển cả”. Viết đoạn văn (khoảng 150 chứ) chia sẻ cảm nhận của bạn về điều này sau này khi đọc đoạn trích Trở về.

Mẫu 1:

Trong đoạn trích “Trở về” của tiểu thuyết “Ông già và biển cả,” câu nói của Hê-minh-uê, “Ông lão biết rằng không ai phải cô đơn nơi biển cả,” thể hiện sâu sắc tâm hồn của nhân vật Xan-ti-a-gô. Dù ông lão đánh cá phải đối diện với những thử thách khắc nghiệt của thiên nhiên, cảm giác cô đơn chỉ là bề nổi. Thực tế, ông luôn mang theo bên mình những kỷ niệm về cuộc sống, những người bạn, và đặc biệt là tình cảm của Ma-nô-lin. Biển cả, với mọi sự hoang dã và bí ẩn, không thể xóa nhòa mối liên kết giữa ông và cậu bé. Đoạn kết mang ý nghĩa về sự kết nối của con người với nhau, nhắc nhở rằng trong những khoảnh khắc khó khăn, tình yêu thương và sự ủng hộ sẽ luôn hiện diện, giúp ta vượt qua nỗi cô đơn và tìm thấy sức mạnh bên trong.

Mẫu 2:

Câu văn “Ông lão biết rằng không ai phải cô đơn nơi biển cả” trong đoạn trích “Trở về” của tác phẩm “Ông già và biển cả” mang đến cho tôi nhiều cảm xúc và suy ngẫm. Ban đầu, câu nói có vẻ mâu thuẫn với thực tế. Biển cả mênh mông, rộng lớn, là nơi con người dễ dàng cảm thấy nhỏ bé và cô đơn. Tuy nhiên, qua cách miêu tả của Hemingway, ta nhận ra rằng biển cả không chỉ chứa đựng sự hung hãn mà còn ẩn chứa sự sống và vẻ đẹp kỳ diệu. Đối với Santiago, biển cả là một người bạn đồng hành, là nơi ông gửi gắm niềm tin và hy vọng. Khi đối mặt với thử thách, ông không hề cảm thấy cô đơn vì ông biết rằng xung quanh mình là muôn loài sinh vật, là bầu trời bao la và đại dương mênh mông. Biển cả tiếp thêm cho ông sức mạnh để chiến đấu và vượt qua mọi gian nan. Câu nói “không ai phải cô đơn nơi biển cả” còn mang ý nghĩa sâu sắc về mặt tinh thần. Con người luôn có mối liên kết với thiên nhiên, và thiên nhiên luôn sẵn sàng dang rộng vòng tay chào đón con người. Khi con người hòa mình vào thiên nhiên, họ sẽ cảm nhận được sự bình yên, thư thái và tìm thấy sức mạnh nội tâm. Câu nói là lời khẳng định về niềm tin vào cuộc sống, vào sự kết nối giữa con người và thiên nhiên. Dù gặp phải khó khăn nào, con người cũng không nên nản lòng, hãy luôn giữ niềm tin và hướng về phía trước.

Mẫu 3:

Câu nói “Ông lão biết rằng không ai phải cô đơn nơi biển cả” của Ernest Hemingway trong tiểu thuyết “Ông già và biển cả” mang đến cho tôi nhiều cảm xúc và suy nghĩ sâu sắc. Đoạn trích “Trở về” khắc họa rõ nét hình ảnh Xan-ti-a-gô, một lão ngư dân cô đơn lênh đênh trên biển cả bao la trong suốt 84 ngày. Ông lão đối mặt với vô vàn thử thách, từ sự kiệt quệ về thể xác đến sự cô đơn về tinh thần. Tuy nhiên, câu nói “không ai phải cô đơn nơi biển cả” lại mang đến một tia sáng hy vọng cho Xan-ti-a-gô. Biển cả bao la tưởng chừng như vô tình nhưng lại ẩn chứa sự kết nối kỳ diệu giữa con người và thiên nhiên. Âm thanh của sóng biển, tiếng gió rít, sự chuyển động của những sinh vật biển đều như những người bạn đồng hành, giúp Xan-ti-a-gô vơi đi phần nào sự cô đơn. Hơn thế nữa, biển cả còn tượng trưng cho sức mạnh phi thường của con người. Xan-ti-a-gô, dù già yếu và đơn độc, vẫn chiến đấu ngoan cường với con cá kiếm khổng lồ, thể hiện ý chí kiên cường và nghị lực phi thường. Câu nói của Hemingway không chỉ khẳng định sự kết nối giữa con người và thiên nhiên mà còn là lời khẳng định về sức mạnh nội tại của mỗi cá nhân. Dù ở bất kỳ hoàn cảnh nào, con người cũng có thể tìm thấy niềm hy vọng và sức mạnh để vượt qua khó khăn. Câu nói “không ai phải cô đơn nơi biển cả” là một thông điệp ý nghĩa, giúp ta thêm trân trọng cuộc sống và tin tưởng vào bản thân.